08/01/2025

ناول ”عاشق عورت“ جو جائزو - اڪبر لغاري (Akbar Laghari)

 اڪبر لغاري

ناول ”عاشق عورتجو جائزو

اهي فلمون يا ناول، ڏسندڙ يا پڙهندڙ جو ڌيان يڪدم ڇڪائي وٺندا آهن جن جي شروعات ۾ ائڪشن يا ٿرل هوندو آهي. هن ناول جي شروعات به هڪ فلمي سين سان ٿئي ٿي. سڪندر صحافي آهي ۽ سمنڊ تي ويٺو آهي ته هڪ پريمي جوڙو ڏسي ٿو جنھن کي پوليس پڪڙڻ جي ڪوشش ڪري ٿي ته مرد ڀڄي وڃي ٿو ۽ عورت روئڻ لڳي ٿي جيڪا هڪ مٿئين وچولي طبقي جي نظر ٿي اچي. پوليس اها ذميداري سڪندر کي ٿي ڏي، ته هو کيس عزت سان گهر پھچائي پر عورت چالاڪيءَ سان سڪندر کي ريسٽورنٽ تي ڇڏي گم ٿي وڃي ٿي. ڪافي وقت کان پوءِ اها عورت سڪندر سان رابطو ڪري ٿي ۽ ائين انهن ٻنهي جي وچ ۾ دوستي ٿئي ٿي. فون تي رومانوي ۽ جنسي گفتگو ڪندي آخرڪار سندن دوستي جنسي تعلق ۾ بدلجي وڃي ٿي.سڪينا عرف سيم جو تعلق غريب گهراڻي سان هو پر مائٽن سندس شادي، سندس مرضيءَ کان بغير، هڪ طاقتور شخص سان ڪرائي، جيڪو هڪ خفيه اداري ۾ آفيسر هجڻ سان گڏ زميندار ۽ ٻارن ٻچن وارو هو. شاديءَ کان پوءِ هن سڪينا کي بي اي ۽ ايم اي ڪرائي ۽ نوڪري به وٺي ڏني. سيم کي هر طرح جو سک حاصل هو پر کيس پنھنجي ”مرضي“ ۽ ”آزادي“  نه هئي. هوءَ هر وقت نظرن ۽ پھري ۾ هوندي هئي. انهيءَ دوران سندس واسطو هڪ اهڙي قومي ڪارڪن سان ٿيو جيڪو روپوش هو. موقعو ڏسي ۽ لڪي لڪي هن سان ملندي رهندي هئي. ٻيئي هڪٻئي تي فدا هوندا هئا. هيءُ اهو ئي همراهه هو جيڪو سمنڊ تي پوليس کان ڀڄي نڪتو ۽ جنھن واقعي کان پوءِ، سيم ۽ سڪندر جو افيئر شروع ٿيو. نيٺ قومي ڪارڪن، ايجنسين هٿان پڪڙجي پوي ٿو ۽ تفتيش ڪندي ادارا، سيم جي مڙس تائين به پھچن ٿا جنھن کي پوءِ سڄي قصي جي خبر ٿي پوي. پھرين ته هو سخت ڪاوڙ ۾ ٿو اچي وڃي ۽ سيم تي سختي وڌائي ڇڏي ٿو ليڪن پوءِ، هن جي خيال مطابق، سندس نوجوان گهر واريءَ کي جنسي ضرورت وڌيڪ آهي تنھنڪري هو اها ضرورت پوري ڪرڻ لاءِ، وحشي انداز سان ڀرپور ڪوشش ڪري ٿو جنھن سبب سيم وڌيڪ تڪليف ۽ ذهني اذيت مان گذري ٿي. هو سيم تي جسماني تشدد ته نٿو ڪري پر طنز ۽ طعنا ڏيئي نفسياتي تشدد ڪري ٿو. هڪ ته سيم کي اهو الڪو ته، سندس مڙس، قومي ڪارڪن کي مارائي ڇڏيندو، ٻيو سندس طعنن، هن کي ذهني مريض ٺاهي ڇڏيو ۽ خود ڪشيءَ جي ڪوشش به ڪيائين. سڪندر سان سيم جي دوستي گھري ٿيندي وئي. جنسي ڇڪ ۽ محبت جي پياس ٻنهي کي سک سان ويھڻ نٿي ڏنو. سڪندر پاڻ ٻارن ٻچن وارو هو ليڪن هن تي، سيم جي چاهت وڌيڪ شدت سان حملو ڪيو ۽ هي بيچين عاشق بنجي پيو. سڪندر اخبار ۾ کنڀي گم ڪيل ماڻهن بابت ڪالم لکيا هئا جنھن سبب کيس نامعلوم فون اچڻ لڳا جن کيس مستقل دهشت (Paranoia) ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو. سيم هڪ دفعو ٻيھر پڪڙجي پيئي. سندس مڙس کي اها سم هٿ اچي ويئي جنھن تان هوءَ سڪندر سان ڳالهائيندي هئي. سندس مڙس مٿس سختي وڌائي ڇڏي جنھن سبب هو نفسياتي مريض بنجي ويئي. ٻئي طرف سڪندر کي نامعلوم ميسيج اچڻ لڳا جنھن ۾ سيم ۽ سندس ملاقاتن جو ذڪر هو، جنھن سبب سڪندر جي پريشاني شدت اختيار ڪري ويئي ۽ سندس پئرانويا وڌي نيوروسس (Neurosis) ۾ تبديل ٿي ويئي. هڪ ڏينھن خبر آئي ته سيم ۽ سندس مڙس ڪمري ۾ مرده حالت ۾ مليا. شايد سيم مڙس کي ماري پوءِ خودڪشي ڪري ڇڏي هئي. اها خبر پڙهي سڪندر ذهني توازن وڃائي ويٺو ۽ ائين هيءُ قصو سڀني جي برباديءَ کان پوءِ اختتام پذير ٿيو.

”اندر جنين رڻ“ ناول جو جائزو - اڪبر لغاري (Akbar Laghari)

 اڪبر لغاري

”اندر جنين رڻناول جو جائزو

هيءُ ناول، لاڙ ۾ برساتن ۽ سمنڊ ۾ چاڙھ سبب ٿيندڙ تباهي جي پس منظر ۾ لکيل آهي جنھن ۾ نه صرف، ڪيئي ٻنيون، گهر۽ فصل لڙهي ويا پر هزارين ماڻهن جون حياتيون به ويون. جيڪي بچيا، اهي اهڙو دربدر ۽ برباد ٿيا جو سالن تائين آباد نه ٿي سگهيا. ناول ۾ گھرن ۽ ماڻهن جي لڙهڻ جا دلخراش منظر اهڙي طريقي سان بيان ڪيل آهن جو پڙهندڙ جي دل کي جهٻو اچيو وڃي. ڪٿي ڪٿي ته قيامتِ صغريٰ آهي. برسات جو پاڻي ايترو هو جو مري ويل ماڻهن جي لاشن دفن ڪرڻ لاءِ ڪا خشڪ زمين نه بچي هئي. جن ماڻهن وڻن تي چڙهي، پاڻي کان بچاءُ ڪيو، اهي بکن وگهي مري ويا.

07/01/2025

ڊاڪٽر بشير احمد شاد جي آتم ڪٿا ”هِتِ حياتيءَ ڏينھڙا“ - ستار سروهي (Sattar Sarohi)

 ستار سروهي

زندگي؛ جا سدا محنت، محبت ۽ سفر ۾ رهي

(ڊاڪٽر بشير احمد شاد جي آتم ڪٿا ”هِتِ حياتيءَ ڏينھڙا“ جو مختصر تعارف)

غير افسانوي ادب ۾ آتم ڪٿائن جي پنهنجي هڪ منفرد اهميت رهي آهي، جو اهي آتم ڪٿائون دراصل انساني زندگيءَ جي تلخ ۽ خوشگوار تجربن جي يادگيرين، درد ڪٿائن ۽ وارتائن جو دستاويزي اظھار هونديون آهن. انهن ۾ زندگيءَ جون حقيقيتون ۽ سبق شامل هوندا آهن، اهي سبق، جيڪي انسان جياپي جي جنگ وڙهڻ دوران پوري حياتي پيو سِکندو رهندو آهي. مرزا قليچ بيگ جي آتم ڪٿا ”سائو پن يا ڪارو پنو“ کان ويندي، ڊاڪٽر بشير احمد شاد جي زيرِ اڀياس آتم ڪٿا ”هِتِ حياتيءَ ڏينھڙا“ تائين، سنڌي ادب ۾ بيشمار آتم ڪٿائون ڇپجي چڪيون آهن ۽ انهن آتم ڪٿائن جا باقاعدي پڙهندڙ موجود آهن.

03/01/2025

ناول ”آراڌني“ جو جائزو - اڪبر لغاري (Akbar Laghari)

 اڪبر لغاري

 ناول ”آراڌني“ جو جائزو

 ”آراڌني“ جو تعلق گهاتو نگر يا لياري جي هڪ سُٺي خاندان سان آهي. جتي هُوءَ مائٽن جي ۽ ڀائرن جي دادلي آهي. کيس مسلسل هڪ خُواب اچي ٿو، جنھن ۾ هُوءَ ڏسي ٿي ته ڪنھن ٻيڙيءَ ۾ سوار آهي، جنھن جي ناکُئي کي ڪارا ڪپڙا پھريل آهن ۽ سندس چھري تي نقاب پيل آهي. هُو کيس درياءُ جي ٻي پار پُڄائي، پاڻ سان گڏ وٺي وڃي ٿو ۽ هڪ وڻ طرف اِشارو ڪري ٿو. هُوءَ ڏسي ٿي ته ان وڻ هيٺان هڪ خُوبصرت ڇوڪري ويٺل آهي، جنھن جي هَنج ۾ هڪ سُھڻو نوجوان ليٽيل آهي. غور سان ڏسي ٿي ته وڻ هيٺان ويٺل ڇوڪري هُوءَ پاڻ آهي. کيس اجنبي ٻُڌائي ٿو ته، اهو سندس ماضي آهي. پوءِ ڪي ڌرمي ماڻهو ڀالا کڻي اچن ٿا ۽ ان نوجوان کي قتل ڪري ڇڏين ٿا. ساڳيو ڀالو کڻي، جڏهن اها ڇوڪري خودڪشي ڪري ٿي، تڏهن آراڌني نِنڊ مان جاڳي پوي ٿي. هِي خواب سندس زندگيءَ ۾ ايستائين اچي ٿو، جيستائين هن جي ملاقات منصور سان نٿي ٿئي.

بختاور مکيءَ جي - اڪبر لغاري (Akbar Laghari)

 اڪبر لغاري 

بختاور مکيءَ جي

(ناول جو جائزو)

هيءُ ناول ان دور جو قصو آهي جڏهن انگريزن، مکي ٻيلي کي ختم ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. مکي ٻيلو، اتي صدين کان رهندڙ ماڻهن، جانورن، پکين ۽ جيت جڻين جي آماجگاه ۽ آسائش سان گڏ، هزارين خاندانن ۽ انهن جي چوپائي مال جي گذران جو ذريعو هو. هتي رهندڙ ماڻهن جي ثقافتي زندگيءَ جو بنياد ۽ محور سندن مال متاع تي هو. جيڪڏهن مينھيون، ڍڳيون، ٻڪريون ۽ رڍون خوش ته انهن تي گذران ڪندڙ ماڻهو به خوش. مکي ميلو ۾ مال لاءِ گاهه پٺي سان گڏ، ڳوٺاڻن جي اجهي اڏڻ لاءِ ڪاٺ ۽ ڪک پن سان گڏ، ٻيو به گهڻو ڪجهه هو. ڳوٺاڻن جي سادي زندگي، جنھن ۾ سڪون ۽ باهمي احترام سان گڏ، جهيڙا جهٽا، چوريون چڪاريون ۽ انهن جون ڇيڙيون نبيريون به هيون جيڪي زرعي ۽ مالوند سماج جون حصو هونديون آهن.